Hồng sâm 5 g thái phiến; gà mái 1 con (chừng 750 g) bỏ phủ tạng, luộc sôi khoảng 3 phút rồi cho vào nồi đất hầm thật nhừ cùng nhân sâm, thêm gia vị, chia ăn vài lần. Bài thuốc này thích hợp với bệnh nhân huyết áp thấp kèm theo các biểu hiện gầy yếu, mặt nhợt nhạt, mệt mỏi, hay khó thở, chóng mặt, trí nhớ giảm sút…

Theo y học cổ truyền, huyết áp thấp phần lớn do khí huyết hư nhược gây nên. Nhân sâm vốn là thuốc đại bổ nguyên khí, có khả năng nâng cao năng lực hoạt động của các cơ quan trong cơ thể, tăng cường trương lực mạch máu, thúc đẩy tuần hoàn huyết dịch và cải thiện quá trình cung cấp ôxy. Vì vậy, nó có tác dụng làm tăng chỉ số huyết áp.

Dưới đây là một số cách dùng cụ thể: - Hồng sâm 3 g, đùi gà 2 cái, kỷ tử 20 g, rau sống, hành, gừng tươi, rượu vang, đường trắng, bột mì vừa đủ. Hồng sâm thái phiến mỏng, đem ngâm với 150 ml rượu trắng trong 3 ngày; đùi gà rửa sạch, để ráo nước rồi rán vàng. Phi hành, gừng cho thơm, bỏ đùi gà, rượu sâm, kỷ tử và gia vị vào hầm cho thật nhừ, chế thêm một chút bột mì cho sánh rồi đổ ra đĩa, ăn nóng.

Công dụng: Ích khí, dùng cho người bị huyết áp thấp có kèm theo mệt mỏi (mất sức, chân tay rã rời), chán ăn, đại tiện lỏng loãng, lưng đau gối mỏi…

- Nhân sâm 5 g, long nhãn 20 g, liên nhục 20 g, lòng đỏ trứng gà 2 cái, đường đỏ 30 g. Sâm thái phiến mỏng, đem hầm cùng long nhãn và liên nhục cho nhừ rồi cho lòng đỏ trứng gà vào đánh đều, chế đường đỏ, dùng để ăn điểm tâm.

Công dụng: Ích khí dưỡng huyết, bổ tâm tráng thần; dùng cho người bị huyết áp thấp có biểu hiện hay hồi hộp đánh trống ngực, tinh thần bạc nhược, dễ lo sợ, ngủ kém, hay mê mộng, chán ăn…

- Hồng sâm 3 g, hoàng kỳ 9 g, đương quy 9 g, bạch linh 9 g, trần bì 3 g, chích thảo 3 g. Tất cả đem sắc kỹ chừng 1 giờ rồi uống. Cũng có thể lấy các vị tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.

Công dụng: Kiện tỳ ích khí, dưỡng huyết, bổ hư; dùng cho người bị huyết áp thấp có kèm theo các triệu chứng mệt mỏi, chân tay rã rời, sắc mặt vàng nhợt, kém ăn, đại tiện lỏng nát.

- Hồng sâm 60 g, ngũ vị tử 60 g, phá cố chỉ 60 g, bạch truật 60 g, hoài sơn 45 g, bạch linh 45 g, ngô thù 30 g, ba kích 30 g, nhục đậu khấu 30 g, long cốt sao 15 g. Tất cả sao thơm, tán bột, đựng trong lọ kín để dùng dần. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 6 g, uống với nước ấm có pha một chút mật ong hoặc với rượu hâm nóng.

Công dụng: Ôn thận ích khí, thích hợp với người huyết áp thấp có biểu hiện lưng đau gối mỏi, hay sợ lạnh, dễ vã mồ hôi, đại tiện lỏng nát hoặc hay đau bụng đi lỏng vào sáng sớm…

- Thục địa 9 g, đương quy 9 g, nhân sâm 6 g, bạch truật 6 g, chích thảo 6 g, gừng tươi 3 lát, đại táo 2 quả. Các vị sấy khô, tán vụn, hãm với nước sôi trong bình kín, sau 20 phút thì dùng được, uống thay trà trong ngày.

- Công dụng: Bổ khí dưỡng huyết, dùng cho người già bị huyết áp thấp kèm theo tình trạng cơ thể suy nhược, gầy yếu, sắc mặt nhợt nhạt, hay có cảm giác khó thở, ngại nói, trí nhớ giảm sút, chán ăn…

Theo kinh nghiệm và các tài liệu nghiên cứu, nhân sâm Triều Tiên được xem là tốt hơn cả. Nếu sâm Nhật trong thành phần hóa học chỉ có 8 loại saponin, sâm Mỹ có 14 loại, sâm Trung Quốc có 15 loại thì bạch sâm Triều Tiên có 23 loại và hồng sâm Triều Tiên có tới 26 loại saponin.

Hồng sâm và bạch sâm khác nhau ở cách chế và chất lượng củ. Hồng sâm được chế từ những củ sâm to, nặng ít nhất 37 g. Những củ không đủ tiêu chuẩn để chế hồng sâm thì làm thành bạch sâm. Hồng sâm đúng tiêu chuẩn thường được đóng vào hộp gỗ (khác với bạch sâm đóng vào hộp giấy).

ThS Hoàng Khánh Toàn, Sức Khỏe & Đời Sống